ویروس و آنفولاآنزا:از پیشگیری تا درمان

ویروس‌ها: مهمانان ناخوانده بدن

ماهیت: ویروس‌ها ذرات بسیار کوچکی هستند که برای تکثیر و زنده ماندن حتما نیاز به سلول‌های زنده میزبان (مثل سلول‌های بدن انسان) دارند. آن‌ها ژنتیک خود (DNA یا RNA) را به سلول‌های ما تزریق کرده و آن‌ها را مجبور به تولید ویروس‌های جدید می‌کنند.
انتقال: ویروس‌های تنفسی (مثل ویروس آنفلوآنزا، سرماخوردگی، کووید-۱۹) عمدتاً از طریق قطرات تنفسی (عطسه، سرفه، صحبت کردن)، تماس مستقیم با فرد بیمار یا تماس با سطوح آلوده (و سپس لمس دهان، بینی یا چشم) منتقل می‌شوند.
علائم عمومی: تب، لرز، سردرد، بدن درد، خستگی، سرفه، گلودرد، آبریزش یا گرفتگی بینی. شدت علائم بسته به نوع ویروس و وضعیت سیستم ایمنی فرد متفاوت است.

آنفلوآنزا: یک ویروس جدی‌تر

آنفلوآنزا یک عفونت حاد تنفسی ناشی از ویروس‌های آنفلوآنزا (A, B, C) است. نوع A و B عامل اپیدمی‌های فصلی هستند.

تفاوت آنفلوآنزا با سرماخوردگی:
شروع ناگهانی: آنفلوآنزا معمولاً ناگهانی با تب بالا (اغلب بالای ۳۸ درجه)، لرز شدید، بدن درد و خستگی مفرط شروع می‌شود. سرماخوردگی شروع تدریجی‌تری دارد.
شدت علائم: تب، بدن درد، خستگی و سردرد در آنفلوآنزا معمولاً بسیار شدیدتر از سرماخوردگی است.
عوارض: آنفلوآنزا می‌تواند منجر به عوارض جدی‌تری مانند ذات‌الریه (پنومونی) ویروسی یا باکتریایی، تشدید بیماری‌های مزمن قلبی یا ریوی، برونشیت، سینوزیت و عفونت گوش شود. این عوارض به‌ویژه در گروه‌های پرخطر خطرناک‌تر هستند.
گروه‌های پرخطر: کودکان زیر ۵ سال (بخصوص زیر ۲ سال)، سالمندان بالای ۶۵ سال، زنان باردار، افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن (قلبی، ریوی، کلیوی، کبدی، دیابت، آسم، نقص سیستم ایمنی)، افراد با شاخص توده بدنی (BMI) بسیار بالا.

پیشگیری: بهترین سلاح در برابر ویروس‌ها و آنفلوآنزا

1. واکسن سالانه آنفلوآنزا:
موثرترین راه پیشگیری از آنفلوآنزا و عوارض آن است. توصیه می‌شود همه افراد بالای ۶ ماه، به‌ویژه گروه‌های پرخطر، هر ساله واکسن را تزریق کنند.
واکسن آنفلوآنزا در داروخانه‌های معتبر مثل داروخانه داروصبا و مراکز بهداشتی در دسترس است.2. *رعایت بهداشت فردی:
شست‌وشوی مکرر و صحیح دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه یا استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده الکلی.
پرهیز از لمس صورت (چشم، بینی، دهان) با دست‌های آلوده.
استفاده از دستمال کاغذی هنگام عطسه و سرفه و انداختن آن بلافاصله در سطل زباله درب‌دار. اگر دستمال ندارید، در آرنج خود عطسه یا سرفه کنید.
3. رعایت فاصله اجتماعی: پرهیز از تماس نزدیک با افراد بیمار و حفظ فاصله حداقل یک متری در فصول شیوع.
4. استفاده از ماسک: به‌ویژه در مکان‌های شلوغ، سربسته و هنگام مراقبت از فرد بیمار.
5. تقویت سیستم ایمنی:
تغذیه سالم و متعادل (میوه، سبزی، غلات کامل، پروتئین‌های کم‌چرب). خواب کافی و باکیفیت.
مدیریت استرس. ورزش منظم.
مصرف کافی آب و مایعات.
درمان و مدیریت علائم: رویکرد طبی و داروها

توجه بسیار مهم: درمان اصلی بسیاری از عفونت‌های ویروسی (از جمله سرماخوردگی و آنفلوآنزای بدون عارضه) استراحت، نوشیدن مایعات فراوان و درمان علامتی است. آنتی‌بیوتیک‌ها روی ویروس‌ها اثری ندارند و فقط در صورت بروز عوارض باکتریایی (مثل پنومونی باکتریایی) با تجویز پزشک استفاده می‌شوند.

داروهای ضدویروس اختصاصی:
برای آنفلوآنزا، داروهای ضدویروسی اختصاصی مثل *اسلتامیویر (Oseltamivir - با نام تجاری تامی‌فلو Tamiflu) و زانا میویر (Zanamivir) وجود دارند.
این داروها حتماً باید با تجویز پزشک مصرف شوند.
بیشترین تاثیر را در صورتی دارند که در *۴۸ ساعت اول پس از شروع علائم شروع شوند.
معمولاً برای گروه‌های پرخطر یا افراد با علائم بسیار شدید تجویز می‌شوند.
درمان علامتی با داروهای بدون نسخه (OTC) و برندهای ایرانی معتبر:

داروهای زیر به تسکین علائم بیماری کمک می‌کنن:

درهنگام انتخاب دارو، به علائم خود توجه کنید و در صورت داشتن بیماری زمینه‌ای یا مصرف داروی دیگر، حتماً با داروساز داروخانه داروصبا مشورت نمایید.
1. کاهش تب و تسکین درد (تب‌بر و مسکن):
استامینوفن (Paracetamol): داروی خط اول برای کاهش تب و درد. برندهای معتبر ایرانی:
استامینوفن ساده (قرص، شربت، شیاف): *استامینوفن اکسیر، استامینوفن ژنریک
استامینوفن جوشان: *اکسیدین (اکسیر)، استامینوفن جوشان دارو
ایبوپروفن (Ibuprofen): ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAID) که علاوه بر تب و درد، التهاب را نیز کاهش می‌دهد. برندهای معتبر ایرانی:
بروفن (اکتیوژن)، ایبوپروفن ژنریک، ادویل (داروپخش)
نکته: از مصرف خودسرانه آسپرین در کودکان و نوجوانان مبتلا به آنفلوآنزا یا آبله مرغان به دلیل خطر سندرم ری (Reye's Syndrome) جداً خودداری کنید.

2. رفع احتقان بینی و گرفتگی:
ضداحتقان‌های خوراکی (Oral Decongestants): مانند سودوافدرین (Pseudoephedrine). برندهای ایرانی حاوی سودوافدرین معمولاً به صورت ترکیبی با آنتی‌هیستامین یا مسکن عرضه می‌شوند (مثل کولدرینا).
اسپری‌های بینی ضداحتقان (Nasal Decongestant Sprays): مانند اکسی متازولین (Ozymetazoline - با نام تجاری نازیل Nazil) یا فنیل افرین (Phenylephrine). استفاده بیش از ۳-۵ روز پشت سرهم توصیه نمی‌شود زیرا باعث احتقان برگشتی می‌شود.

3. کاهش سرفه:
ضدسرفه‌ها (Antitussives): برای سرفه‌های خشک و آزاردهنده. مانند دکسترومتورفان (Dextromethorphan - با نام تجاری دکسترومتورفان اکسپکتوران). برندهای ترکیبی ایرانی: اکتیفد (اکتیوژن)، کاف سد (داروپخش)
خلط‌آورها (Expectorants): برای سرفه‌های خلط‌دار. مانند گایافنزین (Guaifenesin - با نام تجاری گایافنزین دارو). برندهای ترکیبی ایرانی: کاف سد اکسپکتورانت (داروپخش)

4. رفع گلودرد:
قرص‌ها و اسپری‌های موضعی بی‌حس‌کننده و ضدالتهاب گلو: حاوی مواد موثره‌ای مانند بنزیدآمین (Benzydamine - با نام تجاری تانتوم ورد Tantum Verde)، لیدوکائین (Lidocaine) یا ترکیبات گیاهی. برندهای ایرانی: استرپسیل‌های ترکیبی، اسپری‌های گلو داروهای مختلف
غرغره آب نمک گرم: ساده و موثر.

5. آنتی‌هیستامین‌ها (Antihistamines):
برای کاهش آبریزش بینی، عطسه و اشک‌ریزی. مانند *لوراتادین (Loratadine - با نام تجاری لوراتادین ژنریک، لورادین اکسیر)، ستیریزین (Cetirizine - با نام تجاری زیرتک Zyrtec، ستیریزین ژنریک)، دیفن‌هیدرامین (Diphenhydramine).
نکته: آنتی‌هیستامین‌های نسل اول (مثل دیفن‌هیدرامین) ممکن است باعث خواب‌آلودگی شوند.

درمان‌های کمکی و گیاهی (با احتیاط):

مایعات گرم: چای کم‌رنگ، سوپ مرغ (آبگوشت) - به رقیق شدن ترشحات و تسکین گلو کمک می‌کنند.
استراحت: به بدن برای مبارزه با ویروس زمان می‌دهد.
عسل (برای بزرگسالان و کودکان بالای ۱ سال): می‌تواند به تسکین سرفه شبانه کمک کند.
مرطوب‌کننده هوا: هوای مرطوب می‌تواند به کاهش گرفتگی بینی و گلودرد کمک کند (حتماً دستگاه را تمیز نگه دارید).
برخی گیاهان دارویی: مانند آویشن (ضد سرفه، ضدعفونی کننده)، گل‌گاوزبان (به صورت محدود و با احتیاط)، پلارگونیوم (در داروهایی مثل کالوبا). مصرف گیاهان دارویی نیز باید با آگاهی و مشورت با داروساز انجام شود و جایگزین درمان اصلی نیست.

چه زمانی حتما به پزشک مراجعه کنیم؟

تنگی نفس یا درد قفسه سینه گیجی یا کاهش سطح هوشیاری
استفراغ شدید یا مداوم علائم کم‌آبی (ادرار کم یا تیره، سرگیجه شدید)
تب بسیار بالا (مثلاً بالای ۳۹.۵ درجه) یا تبی که بیش از ۳-۴ روز طول بکشد یا پس از بهبودی اولیه مجدداً برگردد. بدتر شدن ناگهانی علائم
علائم در نوزادان یا گروه‌های پرخطر وجود بیماری‌های زمینه‌ای جدی

نتیجه‌گیری:

ویروس‌ها، به‌خصوص آنفلوآنزا، بخشی از چالش‌های سلامت جامعه هستند. پیشگیری (به‌ویژه واکسیناسیون و رعایت بهداشت) کلید اصلی کاهش ابتلا و انتشار است. در صورت ابتلا، استراحت کافی، نوشیدن مایعات و درمان علامتی با داروهای مناسب (از جمله داروهای باکیفیت تولید داخل) نقش اصلی را در بهبودی ایفا می‌کنند. داروخانه داروصبا با ارائه داروهای معتبر ایرانی و خارجی، محصولات بهداشتی پیشگیرانه (ماسک، ضدعفونی‌کننده) و مشاوره تخصصی داروسازان مجرب، همراه شما در مسیر حفظ سلامت و مقابله با ویروس‌ها در تمام فصول سال است.

همیشه به یاد داشته باشید:
خوددرمانی به‌ویژه با آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های ویروسی مضر است.
تشخیص دقیق و تجویز داروهای خاص بر عهده پزشک است.
قبل از مصرف هر دارویی، بروشور آن را به دقت مطالعه کنید و در صورت وجود سوال، از داروساز داروخانه داروصبا راهنمایی بخواهید.*
با رعایت نکات پیشگیری و مراقبت صحیح، می‌توانیم فصل‌های سرد را با سلامت بیشتری پشت سر بگذاریم.